Yaklaşık bir senedir tüm dünyayı etkisi altına alan Koronavirüs en fazla uyku problemlerine yol açtı. Evlere kapatan koronavirüsle birlikte gittikçe artan uyku sorunu için uzman kişiler kritik açıklamalarda bulundu. Hastalıklara davetiye çıkaran bu probleme neden olan 10 yanlış alışkanlık Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Aksu, aracılığıyla sıralandı.
19 Mart Dünya Uyku Günü kapsamı içinde, uykunun insan vücuduna etkileri bir kez daha hatırlatıldı. Özellikle kendini yenilemek için uykuya ihtiyaç duyan vücut, yaşanan herhangi olumsuz durumda sağlığı olumsuz etkilenir. Vücut sağlığını bozan uykusuzluk problemi ise son bir senedir pandemi sebebiyle arttı. Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Murat Aksu bu bağlamda yanlış ve doğru olan alışkanlıklar ile ilgili bir açıklama yaparak. Dikkate alınacağı taktirde böyle bir sorunun yaşanmayacağının altını çizdi.
UYKUSUZLUĞA NEDEN OLAN 10 HATA!
HATA: Yatmadan önce ağır spor yapmak
DOĞRUSU: Sanılanın aksine yatağa ne kadar yorgun girerseniz, uykuveyalmanız da o kadar güçleşiyor. Uykuya kolay dalmanız için uyku zamanından 1-2 saat öncesinde tüm fiziksel aktiviteleri sonlandırmalısınız. Yatağa dinlenmiş olarak girmeniz, uykuveyaha kolay dalmanızı sağlayacaktır.
HATA: Gece geç saatlere kadar uyumamak
DOĞRUSU: Özellikle 23.00-05.00 saatleri içinde uyumak şart. Yapılan çalışmalara göre; bağışıklık sisteminin güçlenmesinde mühim bir role sahip olan melatonin hormonu özellikle bu saatlerde ve karanlıkta salgılanıyor. İdeal uyku süresi ise bireyden bireye değişiklik göstermekle birlikte, en az 6 saat uyumamız bağışıklık sistemimizi güçlendirmemiz için çok mühim.
HATA: Akşam üstü çay ve kahve içmek
DOĞRUSU: Kişiden insana değişmekle birlikte, kafeinin uyku bozan etkisi 6, hatta 8 saate kadar uzayabiliyor.
HATA: Uykuveyalamadığımızda ısrarla yatakta kalmak
DOĞRUSU: Uyku saatinizde yatakta 20 dakikadan fazla süre geçirmenize rağmen uyuyamadıysanız, kendinizi zorlamayın. Çünkü uyku için debelenmek tam aksine uykuveyalmayı zorlaştırıyor. Hatta uyku için ne kadar çok çaba sarf ederseniz, uykuveyalma süreniz de o kadar uzuyor. Uykusuzluk problemi yaşadığınızda yatak odanızdan çıkın; mülayim bir odada, 30 dakika kadar sizi yormayan bir işle uğraşın, örneğin kitap okuyun. Ardından tekrar yatağınıza geri dönün.
HATA: Yatma ve kalkma saatlerine dikkat etmemek
DOĞRUSU: Sağlıklı uykunun en mühim kaidelerindan biri, yatma ve kalkma saatlerini olabilecek olduğunca sabit tutmak. Aslını söylemek gerekirse burada en mühim faktör sabah kalkma saatinin sabit tutulması. Yani gece saat kaçta uyunursa uyunsun aynı saatte yataktan kalkmak, bizim uyku-uyanıklık ve sirkadyen ritmimizi tespit eden mühim etkeni oluşturuyor.
HATA: Yatak odasında gece lambası bulundurmak
DOĞRUSU: Melatonin, uykunun sürekli olarakliğini sağlayan en mühim hormon. Beyindeki bir bezden salgılanan melatoninin salgılanmasını durduran en mühim faktör ise ‘ışık’. Yapılan araştırmalar neticesinde bugün biliniyor ki özellikle mavi dalga boyundaki ışık uyaranı melatonin salgılanımını anında durduruyor ve uykuyu bölüyor.
HATA: Yatakta cep telefonu, tablet ve bilgisayar kullanmak
DOĞRUSU: Tablet, bilgisayar ve televizyon ekranlarından yansıyan mavi ışığa maruz kalmak, uykuyu sabote eden en mühim etkenler içinde yer alıyor. Bunun nedeni ise mavi ışığın melatoninin salgılanmasını önlemesi. Ayrıca uyku için ayrılmış zaman ve mekanda uyku dışı eylemlerde bulunmak da uykuya geçişi zorlaştırıyor.
HATA: Gündüz şekerleme yapmak
DOĞRUSU: Bu durum insan genetik yapısında ve sirkadyen genlerimizde belirlenmiştir. Uyanık kaldığımız sürede santral sinir sisteminde gittikçe artan adenozin maddesinin miktarı uykuyu başlatan mühim bir faktörü oluşturuyor Adenozin düzeysi uykunun başlamasıyla birlikte bi hayli hızlı bir biçimde düşüyor. Bu nedenle gündüz kısa uyuklamalar sebebiyle düşen adenozin tekrar yüksek düzeylere ulaşmadan uyku başlayamıyor.
HATA: Uyku öncesinde ağır beslenmek
DOĞRUSU: Unutmayalım ki sirkadyen ritminin en mühim işlevi, enerji alım-tüketim dengesini sağlamaktır. Besine ulaşmak bu ritmin en mühim dış belirleyicilerindendir. Bu nedenle uyku öncesi bir saatlik zamanda beslenmenin durdurulması, uykunun başlamasını ciddi biçimde kolaylaştırıyor ve sirkadyen ritmimizi koruyor.
HATA: Kontrolsüz ilaç kullanmak
DOĞRUSU: Uyku ilaçları kuşkusuz gerekli durumda ve sürede kullanıldıklarında çok yarar sağlıyor. Lakin her ilaçta olduğu gibi yalnızca hekim kontrolünde, gerekli sürede kullanılmaları şart.
